Kiedy można zwrócić zakupiony towar (stan prawny do 24 grudnia 2014 r.)

         Bardzo często, po dokonaniu nieprzemyślanego lub nietrafionego zakupu w sklepie, konsumenci próbują go zwrócić. Kiedy spotykają się z odmową i otrzymują informację od sprzedawcy, że taki zwrot nie jest możliwy, starają się wyegzekwować swoje prawo do zwrotu. Są przekonani, że takie prawo przysługuje im w terminie kilku dni (opinie są różne) od daty zakupu. Kto ma rację i czy sprzedawca rzeczywiście ma prawo odmówić przyjęcia takiego zwrotu?

         Niestety tak. W świetle obowiązującego prawa konsument nie ma prawa do zwrotu towaru zakupionego bezpośrednio w sklepie sprzedawcy i sprzedawca nie ma obowiązku takiego towaru przyjąć - może, ale nie musi. Skąd pogląd o możliwości zwrotu towaru.

         Otóż na mocy uchwały nr 71 Rady Ministrów z dnia 13 czerwca 1983 r. w sprawie ogólnych warunków umów sprzedaży detalicznej towarów oraz ogólnych warunków gwarancyjnych dotyczących towarów trwałego użytku, sprzedawanych przez jednostki handlu uspołecznionego – § 1 ust. 1 i 2 możliwe było dokonywanie zwrotu niektórych towarów w terminie 5 dni. Uprawnienie to przysługiwało, ale tylko do roku 1995, a więc nie obowiązuje już od prawie 20 lat.

         Niektóre sklepy (zwłaszcza większe sieci handlowe) dają konsumentom uprawnienie do odstąpienia od umowy (np. 30 dni). W tym terminie konsument może odstąpić od umowy i zwrócić zakupiony towar, pod warunkiem, że nie był używany i posiada metki. Pamiętać należy, że przywilej jest nadawany dobrowolnie w ramach realizacji polityki troski o klienta. Prawo takiego obowiązku na sprzedawcę nie nakłada.

         Prawo przewiduje kilka sytuacji kiedy towar można sprzedawcy zwrócić. Wiemy już, że przy zakupie bezpośrednio w sklepie nie przysługuje prawo do zwrotu. Można sobie jednak takie prawo zastrzec. Zgodnie z art. 592 Kodeksu cywilnego można umówić się ze sprzedawcą, że rzecz będzie można zwrócić, np. do określonej godziny dnia następnego. Zawieramy wtedy ze sprzedawcą tzw. umowę sprzedaży na próbę. Zgodnie z art. 2 ust. 2 o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego, sprzedawca musi fakt zawarcia takiej umowy potwierdzić na piśmie i umieścić w niej wszystkie istotne informacje dotyczące umowy. Umowa zostaje wtedy zawarta pod warunkiem zawieszającym co oznacza, że skutki prawne zawartej umowy (przejście prawa własności na kupującego) powstają dopiero po upływie ustalonej godziny dnia następnego - oczywiście jeśli kupujący nie zwróci rzeczy. Można powiedzieć, że właściwe zawarcie wiążącej umowy zostaje zawieszone do upływy tego terminu.

         Istnieją też inne okoliczności kiedy prawo przewiduje możliwość dokonania zwrotu towaru sprzedawcy. Można go dokonać wtedy, gdy kupujący jest konsumentem (tzn. zakup nie jest związany z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą ani zawodową - jeśli taką prowadzi) i zawiera umowę sprzedaży poza lokalem przedsiębiorcy (przez lokal przedsiębiorstwa rozumie się miejsce przeznaczone do obsługiwania publiczności i trwale oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej) lub też w przypadku zawarcia umowy na odległość (przez telefon, via Internet w e-sklepie, na podstawie korespondencji e-mailowej, etc.) W takich przypadkach konsumentowi przysługuje tzw. prawo do namysłu i zgodnie z nim może odstąpić od zawartej umowy i zwrócić rzecz w terminie 10 dni - bez podawania przyczyny zwrotu. Termin 10 dni liczy się od dnia fizycznego wydania rzeczy konsumentowi. Zwracam na to uwagę dlatego, że przedsiębiorcy prowadzący e-sklepy bardzo często błędnie interpretują "wydanie" rzeczy konsumentowi i powołując się na art. 544 k.c., podczas gdy obowiązujące nas prawo europejskie jednoznacznie interpretuje wydania jako fizyczne zetknięcie się konsumenta z rzeczą.

         W celu wykonania prawa do namysłu wystarczy wysłać sprzedawcy pismo z oświadczeniem, ze odstępujemy od zawartej umowy. Wyjątkowy przywilej dotyczy tego, że oświadczenie woli odstąpienia od umowy możemy złożyć skutecznie, wysyłając je listem poleconym w ostatnim dniu 10-dniowego terminu (normalna procedura wymaga złożenia oświadczenia w taki sposób, aby druga strona mogła zapoznać się z jego treścią przed upływem terminu. Jeśli dotrze po terminie, będzie uznane za złożone po terminie, a oświadczenie będzie nieskuteczne)

         Ale to nie koniec. Najpóźniej w chwili złożenia konsumentowi propozycji zawarcia umowy na odległość (a przy umowach poza lokalem przed zawarciem umowy), przedsiębiorca jest zobowiązany poinformować konsumenta o istnieniu przysługującego mu prawa do namysłu. Jeśli tego skutecznie nie zrobi (nie będzie mógł tego dowieść) termin 10-dniowy wydłuża się do 3 miesięcy. Jeśli tak się stanie i w tym terminie 3-miesięcznym konsument dowie się o tym uprawnieniu, wtedy od tego dnia biegnie 10-dniowy termin na odstąpienie. Jeśli natomiast upłynie termin 3 miesięcy konsument bezpowrotnie traci prawo do odstąpienia. Ważne jest też to, że w tym terminie konsument może jedynie sprawdzić przydatność rzeczy - użyć jej zgodnie z jej przeznaczeniem. Po odstąpieniu od umowy, konsument powinien odesłać rzecz sprzedawcy w terminie 14 dni. Sprzedawca zobowiązany jest rzecz przyjąć, nie może obciążyć konsumenta za to, że rzecz posiada ślady użycia, może jednak obciążyć go za umyślne zniszczenie rzeczy. Sprzedawca jest zobowiązany zwrócić konsumentowi cenę w terminie 14 dni, od dnia odstąpienia od umowy.

         Są jeszcze ustawowe wyłączenia uprawnień, o których należy wspomnieć. W przypadku umów na odległość prawo do odstąpienia nie przysługuje jeśli przedmiot umowy:

- jest nośnikiem nagrań audialnych lub wizualnych lub nośnikach  programów komputerowych (np. CD, DVD, CF, etc) i został pozbawiony przez konsumenta oryginalnego opakowania - tzw. klauzula „celofanowa”

- jest związany ze świadczeniem o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym  przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą,

-  z uwagi na swój charakter nie może zostać zwrócony lub ulega szybkiemu zepsuciu,

- jest prasą (dziennik, tygodnik, etc)

Poza tym przepisów o umowach na odległość nie stosuje się do umów:

- zawartych z operatorami telekomunikacji przy wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych,

- dotyczących nieruchomości, z wyjątkiem najmu (np. umowa pośrednictwa sprzedaży),

- sprzedaży z licytacji

W przypadku zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa prawo do odstąpienia nie przysługuje jeśli przedmiotem umowy:

- są artykuły spożywcze dostarczane okresowo przez sprzedawcę do miejsca zamieszkania konsumenta,

- nie przekraczają 10 EURO i dotyczą drobnych bieżących spraw życia codziennego,

Na koniec warto wspomnieć o sposobie obliczania terminów, o których była mowa. W jaki sposób liczymy termin 10 dni. Jeśli wydane rzeczy nastąpiło w danym dniu, to tego dnia nie liczymy. Termin rozpoczyna bieg od dnia następnego. Tak liczymy wszystkie terminy oznaczone w dniach (np. 3, 7, 14, 30, 100, itp.). Natomiast termin oznaczony w miesiącach liczy się nieco inaczej. Nie pomija się dnia wydania. Jeśli rzecz została wydana 15 maja 2014 roku, to termin 3 miesięcy upływa 15 sierpnia 2014 roku, czyli kończy się taką samą datą, która była początkiem terminu, ale 3 miesiące później (Podobnie liczy się terminy oznaczone w tygodniach i latach) Przepisy regulujące zawarte są w Kodeksie cywilnym (art. 110. I następne)

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93, zm.: Dz.U. z 1971 r., Nr 27, … Dz.U. z 2006 r., Nr 133, poz. 935)

Art. 592. [Sprzedaż na próbę] § 1. Sprzedaż na próbę albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego poczytuje się w razie wątpliwości za zawartą pod warunkiem zawieszającym, że kupujący uzna przedmiot sprzedaży za dobry. W braku oznaczenia w umowie terminu próby lub zbadania rzeczy sprzedawca może wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin.

§ 2. Jeżeli kupujący rzecz odebrał i nie złożył oświadczenia przed upływem umówionego przez strony lub wyznaczonego przez sprzedawcę terminu, uważa się, że uznał przedmiot sprzedaży za dobry.

Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. 2002 Nr 141 poz. 1176)

Art. 2. 1. Sprzedawca jest obowiązany podać do wiadomości kupującego cenę oferowanego towaru konsumpcyjnego oraz jego cenę jednostkową (cenę za jednostkę miary), chyba że wyrażają się one tą samą kwotą. Przy sprzedaży towaru konsumpcyjnego oferowanego luzem jest wymagane podanie jedynie ceny jednostkowej. Taki sam sposób podawania cen powinien być stosowany w reklamie.

2. Przy sprzedaży na raty, na przedpłaty, na zamówienie, według wzoru lub na próbę oraz sprzedaży za cenę powyżej dwóch tysięcy złotych (2000 zł) sprzedawca jest obowiązany potwierdzić na piśmie wszystkie istotne postanowienia zawartej umowy.

Ustawa z dnia 02 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. 2000 Nr 22 poz. 271)

Art. 2. 1. Konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni 10 od zawarcia umowy. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem.

Art. 4. Jeżeli konsument nie został poinformowany na piśmie o prawie odstąpienia od umowy, bieg terminu, o którym mowa w art. 2 ust. 1, nie rozpoczyna się. W takim wypadku konsument może odstąpić od umowy w terminie dziesięciu dni od uzyskania informacji o prawie odstąpienia. Konsument nie może jednak z tego powodu odstąpić od umowy po upływie trzech miesięcy od jej wykonania.

Art. 7. 1. Konsument, który zawarł umowę na odległość, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni, ustalonym w sposób określony w art. 10 ust. 1. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem.

Art. 10. 1. Termin dziesięciodniowy, w którym konsument może odstąpić od umowy,  liczy się od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia.

2. W razie braku potwierdzenia informacji, o których mowa w art. 9 ust. 1, termin,  w którym konsument może odstąpić od umowy, wynosi trzy miesiące i liczy się od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia. Jeżeli jednak konsument po rozpoczęciu biegu tego terminu otrzyma potwierdzenie, termin ulega skróceniu do dziesięciu dni od tej daty.

Informuję, że powyższe  przepisy prezentują stan prawny, który będzie obowiązywał do 24 grudnia 2014 roku.

24 czerwca 2014 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 827 została ogłoszona ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta. Ustawa wprowadza wiele zmian w obowiązujących przepisach. Między innymi zmieni się termin do odstąpienia od umowy z 10 na 14 dni, a termin 3-miesięczny na odstąpienie w przypadku braku informacji zostanie przedłużony do 1 roku. Po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia (vacatio legis), czyli 25 grudnia 2014 r. nowa ustawa wejdzie w życie. O nowej ustawie w kolejnych postach.